Code rood voor de Elfstedentocht – verlangen in een tijd van dooi

Storm

Vrijdag 18 februari 2022. Storm Eunice giert door het land. Buiten vecht een jonge olijfboom voor zijn leven. Binnen zit ik warm achter het raam, met de KNMI website voor mijn neus. Code rood voor Friesland en de kustprovincies. En alsof dat nog niet genoeg is: tot begin maart geen graadje vorst in zicht. De winter laat ons opnieuw in de steek. Schaatsen? Vergeet het maar.

Het enige winterse wapenfeit? Een filmpje van mijn broer Nico, op tweede kerstdag. Hij glijdt samen met zijn zoon Joël over een ondergelopen weiland bij het Sneekermeer. Kort, krachtig, magisch. En tegelijk confronterend. Dit was het dus. Wéér geen Elfstedentocht.

Toen het nog kon

Op 4 januari herdacht Nederland de laatste Elfstedentocht: 25 jaar geleden, in 1997. Ik herinner me de start nog haarscherp. De gespannen blikken in de Frieslandhal. Het vliegende begin over het ijs van de Morra, wind in de rug. Maar wat daarna kwam… 110 kilometer tegen de storm in van Stavoren naar Dokkum. Ik had me beter moeten voorbereiden.

Gelukkig reed ik niet alleen. In spontaan – of minder spontaan – gevormde groepjes hielden we elkaar beurtelings uit de wind. Onderweg mensen die warme maaltijden brachten. Irma, mijn vrouw, met vier kleine kinderen in de auto als ondersteuning— een droge jas op het juiste moment. En dan die laatste meters op de Bonkevaart. Uitgeput, maar vol trots.

Heeft de Elfstedentocht toekomst?

Een kwart eeuw verder en er is een hele generatie opgegroeid zonder ooit een Elfstedentocht mee te maken. Ik ben inmiddels vader van acht, opa van zes. Nog even en ik doe mee achter een rollator. Elk jaar houd ik hoop. Maar komt die tocht er nog?

Op 4 januari mocht ik namens het KNMI bij RTL uitleggen hoe het zit. Kan het nog? Ja, maar de kans is kleiner. Sinds 1900 is de gemiddelde wintertemperatuur met anderhalve graad gestegen. Dat halveert de kans op voldoende ijs: van eens in de zes jaar naar eens in de twaalf. Statistisch gezien hadden we sinds 1997 twee tochten kunnen hebben, maar het bleef bij nul. Domme pech. Maar er komt een moment dat alle puzzelstukjes weer in elkaar vallen.

Meer dan een schaatstocht

Columnist Jacob Noordmans vergeleek de Elfstedentocht met een pelgrimstocht. Hij beschreef hoe schaatsers aan de finish knielen, het ijs kussen, dansend of huilend over de streep komen. Niet zomaar sport, maar een rite.

De Vereniging De Friesche Elf Steden: geen sportclub, maar een kerkgenootschap. Lid zijn is een roeping. De voorzitter als paus, de ijsmeester als hogepriester, de rayonhoofden als kardinalen. Alleen wie alle stempels heeft, ontvangt het erekruis.

De tocht kent zijn eigen rituelen, maar ook eenheid. Pelgrims op het ijs. Alleen — en toch samen. Hulpvaardigheid, gastvrijheid, saamhorigheid. De EHBO-posten als middeleeuwse hospices, waar pelgrims liefdevol worden opgevangen. Zo’n dag schept gemeenschap.

Iedere dag Elfstedentocht

Noordmans raakte een snaar. Want diep van binnen wil ik: iedere dag Elfstedentocht. Niet per se het ijs zelf, maar iets van de geest die dan rondwaart. Mensen die elkaar helpen. Die samen onderweg zijn, met een hoger doel.

In de Bijbel komen veel van dit soort mensen tegen. Abraham, Mozes, Paulus – zij leefden als pelgrims, als vreemdelingen op aarde, onderweg naar een beter  vaderland. Ze overwonnen tegenslagen, maar hun grootste strijd voerden ze vaak met zichzelf.

Ook ik stel me die vraag: wil ik pelgrim zijn? Hoe navigeer ik in deze tijd vol lawaai en chaos? Hoe houd ik focus op wat echt telt?

Jezus noemde zichzelf ‘de Weg, de Waarheid en het Leven’. Wat zijn die woorden vandaag nog waard? Zoals Elfstedenrijders al 25 jaar wachten, wachten zijn volgelingen al 2000 jaar op zijn terugkomst. Zijn zij er klaar voor?

Als stormen gaan liggen

Storm Eunice is gaan liggen, code rood is voorbij. De olijfboom staat er nog. Eunice betekent overwinning. En de olijfboom is een bijbels symbool voor vrede en verzoening.

Wat als dát onze tocht zou kenmerken – vrede, verzoening, hoop? Of er ooit nog een Elfstedentocht komt? Niemand weet het. Maar laten we leven alsof het elke dag zover is.

Iedere dag Elfstedentocht!